Zo heb je een (motor)fiets, en zo heb je niets

Hansz Motoren B.V. exploiteert een onderneming gespecialiseerd in de verkoop van (tweede-hands) motorfietsen, het verrichten van onderhoud en reparaties aan motorfietsen en de verkoop van motorkleding, motoronderdelen en accessoires.

In 1999 sluit Hansz Motoren B.V. met MV Agusta Motor Benelux B.V. (importeur van spor-tieve motorfietsen van het Italiaanse merk MV Agusta) een mondelinge distrubutie-overeenkomst, op grond waarvan Hansz Motoren B.V. het dealerschap verwerft van de verkoop van motorfietsen, onderdelen en accessoires van het merk MV Agusta. Naast dealer van MV Agusta blijft Hansz Motoren B.V. zich net zoals voorheen tevens bezig houden met de verkoop van en het verrichten van onderhoud en reparaties aan (tweedehands) motorfietsen van diverse andere merken.

Bij brief van oktober 2005 zegt MV Agusta Motor Benelux B.V. met inachtneming van een opzegtermijn van zes maanden de distrubutie-overeenkomst met Hansz Motoren B.V. op per 1 mei 2006. Als redenen voor de opzegging wordt door de importeur aan Hansz Motoren B.V. in de opzeggingsbrief vermeld dat de positionering, presentatie, uitstraling en filosofie van MV Agusta niet past in de bedrijfsfilosofie van Hansz Motoren B.V. alsmede dat sprake is (geweest) van tegenvallende verkoopresultaten.

Hansz Motoren B.V. heeft bezwaar aangetekend bij MV Agusta Motor Benelux B.V. tegen de (wijze van) beëindiging van de distrubutie-overeenkomst. Indien en voor zover de overeenkomst al rechtsgeldig zou zijn opgezegd, stelt Hansz Motoren B.V. de importeur aansprakelijk voor alle schade die zij als gevolg van dit besluit lijdt en in de toekomst nog zal lijden. Omdat partijen het niet eens kunnen worden over een regeling in der minne wordt uiteindelijk de gang naar de rechtbank gemaakt.

Die komt tot de conclusie dat de distributie-overeenkomst op 1 mei 2006 rechtsgeldig is geëindigd. De rechtbank overweegt dat Hansz Motoren B.V. haar onderneming voor eigen rekening en risico heeft gevoerd, dat zij geen exclusieve dealer was van MV Agusta motorfietsen en dat de in acht genomen opzegtermijn van zes maanden redelijk was. Reeds om het enkele feit dat de onderneming voor eigen rekening en risico werd gevoerd meent de rechtbank verder dat er geen reden is voor toekenning voor enig bedrag aan schadevergoeding.
Hansz Motoren B.V. kan zich met dit voor haar teleurstellende vonnis niet verenigen en gaat dan ook in hoger beroep bij het Gerechtshof te Den Haag. Het gerechtshof bekrachtigt echter het vonnis van de Dordrechtse Rechtbank en wijst eveneens de vorderingen van Hansz Motoren B.V. af. Het Gerechtshof motiveert haar uitspraak als volgt.

Het Gerechtshof stelt voorop dat de vraag of een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd kan worden opgezegd en zo ja, onder welke voorwaarden, bij gebreke van een wettelijke of con-tractuele regeling daaromtrent moet worden beantwoord aan de hand van de redelijkheid en billijkheid met inachtneming van de aard en de inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het specifieke geval. Het Gerechtshof meent dat uit de aard van een distrubutie-overeenkomst als de onderhavige voortvloeit dat deze opzegbaar is, mits daarvoor een redelijke termijn in acht wordt genomen. Dit neemt volgens het Gerechtshof niet weg dat de eisen van redelijkheid en billijkheid in verband met de concrete feiten en omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat opzegging slechts tot een beëindiging van de overeenkomst leidt indien er een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat. Tot de voorwaarden waaronder een overeenkomst kan worden opgezegd, kan tevens onder omstandigheden behoren dat de opzeggende partij geheel of ten dele de schade moet vergoeden die de wederpartij door de opzegging lijdt, aldus het Gerechtshof. Bij zijn afweging heeft het Gerechtshof ondermeer rekening gehouden met de volgende feiten en omstandigheden:
"- Er is door de importeur een opzegtermijn van zes maanden gehanteerd.
"- Hansz Motoren B.V. was ten tijde van de opzegging gedurende zes jaar MV Agusta-dealer geweest.
"- Hansz Motoren B.V. was binnen Nederland of binnen een bepaald rayon geen exclu-sief dealer. In de loop der tijd heeft de importeur ook andere bedrijven het dealerschap verleend.
"- Het was Hansz Motoren B.V. toegestaan om naast de MV Agusta producten ook (tweedehands) motorfietsen van andere merken en producten van andere merken te (blijven) verkopen.
"- De totale omzet en aantallen verkochte motorfietsen van andere merken is altijd groter geweest dan het aandeel motorfietsen van het merk MV Agusta.
"- Hansz Motoren B.V. dreef haar onderneming voor eigen rekening en risico.
"- In 2005 was er sprake geweest van tegenvallende verkoopresultaten.
"- Hansz Motoren B.V. behield het recht om de nog aanwezige voorraad te verkopen.

Gelet op de duur van de tussen partijen bestaande handelsrelatie, op het feit dat deze op generlei wijze exclusief was en op het feit dat Hansz Motoren B.V. voor haar inkomsten ook feitelijk niet uitsluitend afhankelijk was van de (weder)verkoop van de producten van MV Agusta, acht het Gerechtshof de door de importeur gehanteerde opzegtermijn van zes maanden redelijk. Gelet op de geschetste feiten en omstandigheden was de importeur gerechtigd om de overeenkomst op te zeggen. Niet gebleken is dat deze redenen onjuist of irrelevant zouden zijn. Het enkele feit dat de tegenvallende verkoopresultaten mogelijk mede zijn veroorzaakt doordat de importeur in dezelfde regio meerdere dealers heeft aangesteld, kan daar niets aan af doen.

Het Gerechtshof meent verder dat de redelijkheid en billijkheid in deze zaak niet met zich meebrengen dat de importeur gehouden is tot betaling van enige schadevergoeding. Het Gerechtshof betrekt daarbij dat Hansz Motoren B.V. haar bedrijf voor eigen rekening en risico voerde, dat Hansz Motoren B.V. voor haar inkomsten niet uitsluitend afhankelijk was van de verkoop van MV Agusta producten en Hansz Motoren B.V. niet meer heeft gedaan dan de gebruikelijke normale investeringen. De stelling van Hansz Motoren B.V. dat zij schade heeft geleden doordat zij door de opzegging met een verouderde voorraad is blijven zitten, wordt door het Gerechtshof verworpen. Het Gerechtshof meent dat indien er sprake zou zijn van een meer dan gebruikelijke en daardoor ook verouderde voorraad, dit tot het normale bedrijfsrisico van de dealer behoort. Voor zover de voorraad niet de gebruikelijke omvang te boven ging, vindt het Gerechtshof dat de firma Hansz voldoende tijd had om deze tijdens of na de opzegperiode van zes maanden te verkopen. Een door Hansz Motoren B.V. destijds afgewezen schikkingsvoorstel van de importeur om een bepaalde partij motorfietsen en onderdelen voor de inkoopprijs terug te kopen, komt voor haar risico: van de importeur kan niet worden verwacht dat zij een dergelijk aanbod jarenlang gestand doet.


Gerechtshof '„s-Gravenhage 12 januari 2010, www.rechtspraak.nl, ljn: BL2815

Opzegging van distributie-overeenkomsten is niet in de wet geregeld. Indien (zoals in het on-derhavige geval) er geen schriftelijke afspraken zijn gemaakt, zal aan de hand van de redelijkheid en billijkheid naar de omstandigheden van het geval moeten worden bezien of de overeenkomst opzegbaar is. Ook indien de bewuste overeenkomst naar zijn aard opzegbaar is, kunnen volgens een eerdere uitspraak van de Hoge Raad de redelijkheid en billijkheid met zich meebrengen dat beëindiging van de overeenkomst slechts mogelijk is indien er een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat.
In het algemeen blijkt uit de lagere jurisprudentie dat distributie-overeenkomsten opzegbaar zijn. Ook het Gerechtshof in deze zaak was deze mening toegedaan.
Bovenstaande zaak toont aan dat het van groot belang is dat partijen voorafgaand aan hun zakelijke samenwerking op deugdelijke wijze schriftelijke afspraken met elkaar maken, o.a. ter zake de opzegging van de overeenkomst. Dit voorkomt alleen al dat men, zoals hier, jarenlang moet procederen over alleen al de vraag of de (mondelinge) overeenkomst tussen partijen überhaupt opzegbaar was.



mr. R.A.P. (Richard) Bruurs, advocaat.
N.B: mr. R.A.P. (Richard) Bruurs is op 1 september 2010 overleden.